қалам

I

[قلم]

а

1. афзорест найин, чӯбин ё филизӣ, ки ба воситаи он хат менависанд, хома, килк; қалами абрӯ қалами махсус барои ороиши абрӯи занон; қалами мӯин ниг. мӯ(й)қалам; қалами нақшакашӣ қалами филизӣ, ки нӯги дулабаи он ғафсу борик карда мешавад; қалами ранга қалами расмкашӣ, ки одатан дар қуттие иборат аз якчанд қалами гуногунранг мебошад; қалами худкор навъи қалам, ки дар вақти навиштан рангаш худ аз худ ба нӯги он меояд; қалами худнавис қалами худкор

2. афзори сангтарош, ки бо он сангро ҳамвор ва дар рӯи он хат ва нақшҳо меканад: қалами сангтарошӣ, қалами ҳаккокӣ

3. маҷ. қобилияти навиштан; лаёқати нависандагию шоирӣ; тарзи таълиф, тариқи иншо; бо қалам бо қаламкашӣ; бо фаъолияти нависандагию шоирӣ; қалам доштан қобилияти таҳрир доштан, қодир ба навиштан будан; қалам кашидан а) хат кашидан ба зер ё болои навиштае (бо мақсади таъкид ё таҳрир); б) хати бутлон кашидан ботил кардан, кӯр кардан чизеро; қалами бурро (ё тез) доштан тезу тунд навишта тавонистан, таъсирнок будани навиштаҳои касе; қалам аз тасвири чизе оҷиз будан барои тасвири чизе сухан наёфтан; дар баёни хубии чизе оҷизӣ кардани сухан; ба даст қалам гирифтан а) омодаи хатнависӣ шудан, хат навиштанӣ шудан; б) киноя аз нависанда шудан; аҳли қалам онҳое, ки бо қалам сару кор доранд, қаламкашон, нависандагону шоирон, рӯзноманигорон; нештари қалам киноя аз сухани тезу тунд, забони таъсирнок; сипоҳи қалам ниг. аҳли қалам; қалам рондан киноя аз навиштан; аз қалам афтодан фаромӯш шудани чизе дар вақти навиштан; фаромӯш шуда ба қайд ё рӯйхат надаромадани чизе; ба қалам додан дигар хел карда нишон додан; ба қалам овардан ба риштаи таҳрир кашидан, навиштан; арбоби қалам ниг. аҳли қалам; рафъи қалам бартараф кардани ҳукм, бекор кардани мукаллафиятҳо; қалами оҳанӣ қаламе, ки нӯгаш аз оҳан аст; қалами афшон қаламе, ки барои афшондани ҳали зар ва нуқра аст, қалами тиллокорӣ; қалами қудрат қалами ҳукми парвардигор, қалами офариниш; қалами пар қаламе, ки аз пари мурғон месохтанд; қалами шикаста як навъ хати қадими борик аст, ки Абдулмаҷиди Дарвешро (давраи сафавия) ислоҳгари он медонанд; қалами настаълиқ а) навъи хат аст, ки аз хати насх ва таълиқ пайдо шудааст; б) қаламест, ки барои навиштани хати настаълиқ махсус гашта буд, ба монанди қалами сулс, қалами таълиқ, қалами насх; қалами шингарф қаламе, ки бо ранги сурхи сурбомехта менависад; қалами даст устухони даст, устухони оринҷ; қалами по устухони рон, устухони по (аз буҷул то зону)

II

[قلم]

а

1. як пораи ба дарозияш буридаи харбуза ва тарбуз, карч, тилим

2. буридан, пора кардан; қалам кардан а) буридан чизеро аз қадаш (шохи дарахт, ё даст ва ангушти касро), ду пора кардани чизе бо зарби теғ; б) бӯлак-бӯлак кардан; карч кардан (харбуза ё тарбузро); қаламқалам кардан пора-пора кардан, тикка-тикка кардан; карч кардан